ĐÔI ĐIỀU VỀ KHẤN VÀ VĂN KHẤN

Xưa nay từng lưu truyền nhiều lời khấn hết sức linh đ nghiêm. Sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi được một bài khấn của 1 vua Lý Thái Tổ. Lời lẽ rất linh thiêng cảm động cả quý thân. Sử ) chép rằng: “Vào năm Nhâm Tý (Thuận Thiên thứ ba – 1012), vua cầm quân đi đánh giặc ở Diễn Châu, khi đến đất Vũng Biên , (Biện Sơn – Tĩnh Gia – Thanh Hóa) gặp lúc trời đất tối tăm, gió . sấm dữ dội, vua đốt hương thành tâm nói rằng:

| “Tôi là người ít đức, lạm ở trên dân, nơm nớp lo sợ như sắp sa xuống vực sâu, không dám cậy binh uy mà đi đánh dẹp càn. bậy. Chỉ vì người Diễn Châu không cho giáo hóa, ngu bạn làm càn, tàn ngược chúng dân, tội ác chồng chất, đến nay không thể dung ta. Còn như trong khi đánh nhau, hoặc giết oan kẻ trung hiếu, hoặc hai lầm kẻ hiền lương, đến nỗi hoàng thiên nổi giận tỏ ý trách móc chỉ bảo thì dẫu gặp tổn hại cũng không dám oán trách. Đến như sáu quân có sai phạm gì thì tội lỗi ấy có thể dung thứ, xin trời cao soi tỏ . Lạ thay, lời khấn vừa dứt thì trời quang mây tạnh, ba quân vô cùng mừng rỡ.

Ấy là điều được ghi trong chính sử, còn trong nhân gian thì lưu truyền biết bao câu chuyện linh ứng nhờ “ lời kêu, tiếng khấn” của người làm lễ dâng hương với gia tiên Thánh thần và chư Phật, chư Bồ Tát, Thánh Hiền.

Thực hư thế nào vẫn là chỗ bỏ ngỏ chờ các nhà nghiên cứu, còn với những người có tín ngưỡng, có lòng tin, tự biết mình là kẻ có lỗi đành phải khấn vái tứ phương cầu xin các đấng vô hình thiêng liêng, phù hộ, độ trì cho tai qua nạn khỏi, cho phúc đức lâm môn, cho nhân an vật thịnh…

| Người Việt Nam thường rất coi trọng lễ nghĩa. Người xưa có câu “Tiếng chào cao hơn mâm cỗ”. Thường nhật, chúng ta có công việc gì bày biện cỗ bàn thịnh soạn mời mọc khách khứa

đến nhà mà ông chủ không có lời nói trước, thì khách nào dám đụng đũa. Đến dịp lễ tết, nếu như chúng ta làm mâm cỗ cao đầy dâng lên cầu cúng mà không có lời khấn, thì thần linh làm sao chứng giám cho được. Vậy nên dâng lễ cần có văn khấn đế Giải tỏ lòng thành.

Đây cũng là một tập tục có từ rất lâu đời của người Việt Nam. Nó phản ánh một khát vọng sống, khát vọng chân chính của con người, mong được có cuộc sống ấm no hạnh phúc.

| Vậy, khấn thế nào? Điều cốt yếu của một lời khấn là gì?

| Có thể hiểu “nôm na”: Khấn là sự bày tỏ tâm thành cầu xin của người làm lễ trước các đấng vô hình – linh thiêng như vong hồn của những người đã khuất, oai lực của Bồ Tát Thánh Thần… Cũng bởi thế, điều cốt yếu của lời khấn là Thành tâm chứ chẳng phải ở những lời văn hoa mỹ, cầu kỳ. Cũng chẳng phải ở chỗ cầu cho nhiều là được nhiều.

Theo triết lý của nhà Phật thì Tâm tuy vô hình nhưng lại là sợi dây liên hệ ràng buộc vạn hữu. Còn các nhà Nho thì cho rằng:

“Tâm động quỷ thần tri” (Nghĩa là Tâm ta thành kính mà cầu khẩn thần linh thì thần linh ắt thấu tỏ).

Như thế, lời khấn cốt ở Tâm Thành. Và khi khấn cầu người ta không khấn to để mọi người xung quanh nghe thấy mà chỉ “khấn lâm râm” như chỉ đủ cho bản thân người khấn và đấng vô hình – linh thiêng hay biết

| Ngày nay, có người thực thi dâng hương truyền thống nhưng lại “cách tân” chỉ cần thắp hương rồi đứng mặc niệm một chút trước bàn thờ, chẳng cần chắp tay, chẳng cần khấn vái, việc đó là tuỳ tâm. Nhưng theo chúng tôi chỉ cần bỏ phân rườm rà, mê tín dị đoan còn nên giữ lại cái hay của đạo lý, triết lý cố nhân cũng như vẻ đẹp văn hoá, mang tính chất giáo dục con người nói theo luật đạo đức, tập tục của cha ông. Trong thực tế, khi thực thi tín ngưỡng truyền thống này không ít người lúng túng không biết khấn vái ra sao? Để có thể bày tỏ ước